Crash Course Feminism – De Achtergrond
Ik wilde de serie graag beginnen met het bespreken van een aantal belangrijke Nederlandse feministen die aanzienlijk meer aandacht verdienen in het hedendaagse gesprek. Alleen, de onderstaande actualiteiten eisen mij de blik eerst te werpen op onwetendheden en desinformatie.
Transvrouwen mogen niet meer naar vrouwen wc’s in Engeland. Het gaat zelfs verder, aangezien het hooggerechtshof heeft bepaald dat iemand alleen als ‘vrouw’ wordt erkend als diegene als vrouw is geboren. TERFs (Trans Excluding Radical Feminist) vieren deze uitspraak alsof het de winst van de eeuw voor de vrouw is. Maar niet iets minder waar. Trans vrouwen zijn namelijk ook vrouwen, en brengen geen gevaar tot cisvrouwen (vrouwen geboren met biologisch vrouwelijke voortplantingsorganen).
Het roept de vraag op: hoe wordt bepaald wat vrouw-zijn betekent? Wat heb je hiervoor nodig en wie oordeelt? Voordat ik dus doorga naar onmisbare vrouwen uit de tweede en derde feministische golf in Nederland, bespreek ik graag eerst wat verhelderende theorieën en basisconcepten, wat nodig is om het grote beeld van feminisme en de inclusie van de gender discussie te begrijpen.
Simone de Beauvoir zei al in 1949: ‘Men wordt niet als vrouw geboren, maar tot vrouw gemaakt.’ In haar boek De Tweede Sekse beargumenteerde ze dat de man de vrouw altijd heeft neergezet als ‘De Ander’. Losstaand van het biologische verschil, moest er nog meer onderscheid worden gemaakt tussen man en vrouw, met de man als het ‘normale’. Dit reikt tot gedrag en representaties.
Gedrag en representatie zijn nu openlijke uitingen van gender. Hoe dat werkt, legt een van de belangrijkste schrijvers voor de genderstudies, Judith Butler, duidelijk uit. In het baanbrekende boek Gender Trouble, zet Butler uiteen hoe gender en seks gescheiden zijn. Seks is biologisch bepaald, gender is sociaal. Daarbij komt kijken, beargumenteerd Butler, dat gender vooral ‘performative’ is. Hiermee wordt bedoeld, dat er geen vaste eigenschappen tellen als mannelijk of vrouwelijk maar dat alles wat we doen en laten gaat volgens bepaalde regels die passen bij een van de twee genders. Alles is door de samenleving bedacht, waardoor iedereen zich voordoet onder mannelijke of vrouwelijke eigenschappen. Vrouwen horen zich openlijk te gedragen als vrouw en mannen als man, een van de twee.
Er wordt vaak beargumenteerd dat sekse een binair systeem is, wat betekent dat er maar twee mogelijkheden bestaan: man of vrouw. Wetenschappelijk gezien is dit niet waar, aangezien interseks personen niet binnen dit binaire systeem vallen. Interseks zijn kan reiken tot het hebben van de chromosomen XXY of het hebben van zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken. Sekse kan dus beter worden gezien als spectrum. Ongeveer 2% van de mensheid heeft kenmerken van interseks. Het komt dus ook best vaak voor.
Tegenwoordig wordt halsoverkop een keus gemaakt hoe het kind door het leven zal gaan nog in de geboortekamer. Gek genoeg wordt dit bepaald door de ouders. De druk om het binaire system de laten bestaan terwijl dit medisch gezien vaak niet nodig is, uit zich blijkbaar overal. Wat geldt als ‘normaal’ is sociologisch bepaald. Een echte stadaard bestaat niet, dat heeft de mensheid zelf bedacht. Dat het grootste aantal van de mens gezien wordt als ‘normaal’ heeft geen enkele verdere onderbouwing. Het hebben van XXY-chromosomen is net zo normaal als XX. Duidelijk mag zijn dat grotere percentages niet gezien hoeven te worden als meer normaal. Maar toch, deze keuze wordt gemaakt voordat het kind oud genoeg is om te bepalen wat het zelf wil.
Wat telt als vrouwelijk of als mannelijk kan dus worden gezien als ongebonden. Hoe jij je kleed, je gedraagt, en hoe je praat heeft niets te maken met hoe je bent geboren. Het is een optreden, vaak precies de juiste die samenleving van jou verwacht. Kijken naar het spectrum van onze sekse, brengt nog meer breuken in het binaire gendersysteem dat een deel van de samenleving dwingend op ons doordrukt. Belangrijk is dat we individueel blijven doen wat we willen, ons kleden in wat we mooi vinden, en vooral iedereen blijven vertellen dat we mogen en kunnen zijn wie ze willen zijn. Feminisme gaat verder dan mij als witte, cis vrouw. Het staat voor iedereen.
Volgende maand ben ik weer terug met een ander belangrijk concept voor het wereldwijde feminisme, namelijk intersectionaliteit. Kimberlé Crenshaw bracht dit concept tot leven en is tegenwoordig onmisbaar in het gesprek over en voor elke vrouw.
