Mijn verhaal over… burn-out

Imke

03 dec 2024

In de rubriek "Mijn verhaal over..." geven we je een inkijkje in iemands leven. Zo kunnen we elkaar beter begrijpen en taboes doorbreken. Behandel elkaar met openheid en respect.

Het is tien over tien als ik mijn ogen eindelijk open weet te krijgen. Ik had mijn wekker eigenlijk om half negen gezet, maar ik sliep er dwars doorheen. Dat gebeurt bijna elke dag, en elke dag schaam ik me weer als ik wakker word. Mijn ledematen hebben geen zin om te bewegen. Ze voelen aan als een soort uitgedroogde vissen die de zoektocht naar water hebben opgegeven. Ik ben zo moe. Mijn hart begint steeds harder te kloppen en ik ben bang dat ik een hartaanval krijg. Wanneer ik mijn bed eindelijk uit stap, ligt er een zweetplek waar mijn rug eerst lag.  

Het WHO beschrijft burn-out als “een syndroom, veroorzaakt door chronische stress op de werkvloer.” Ik ben na mijn studie als zangeres op het conservatorium meteen gestart als ZZP’er. Ik had allemaal grootse ideeën toen ik begon, met als eindpunt: ik doe het allemaal zelf. Het nadeel van alles zelf doen is dat je er aan het begin niks mee verdient en alleen maar je tijd verdoet. Zo maakte ik met een collega workshops voor kinderen en volwassenen, nam ik mijn stem op voor anderen, trad ik op, bracht ik muziek uit en gaf ik zangles. Na een jaar ploegen had ik geen geld en geen energie meer. Het ging zo snel dat ik voor mijn gevoel niet eens écht kon beginnen met werken voordat ik moest stoppen. Maar ‘werk’ is niet alleen maar het verdienen van geld. Voor mij is het constant zorgen maken, het maken van een 60-urige werkweek en in de avond nog even snel een mailtje typen. En daarbij de gedachte dat ik niet genoeg deed. Als ik er op terugkijk zie ik alleen maar de fouten die ik heb gemaakt, en de keuzes die ik anders had moeten maken. Ik had een vaste baan moeten nemen, ik had meer moeten focussen op wat ik echt leuk vond, ik had meer rust moeten nemen, en ga zo maar door. En toch had het altijd zo moeten zijn, het zou altijd moeten eindigen in een burn-out.  

Nu zou je je af kunnen vragen hoe ik zo weinig geld had kunnen verdienen als ik 60 uur per week werkte. Hier kan ik twee dingen over zeggen. Het eerste is dat ik zelf niet zag hoeveel projecten ik had en hoeveel ik aan het werken was. Om elf uur ‘s avonds nog even snel mijn laptop openen om iets aan te passen in een workshop werd al snel een gewoonte. Ik zag dat toen als ’even iets fixen’. Nu zie ik hoeveel extra uren ik eigenlijk maakte. Natuurlijk had ik ook genoeg avonden waarbij ik voor de zoveelste keer een Gilmore Girls binge had, maar het grote probleem was dat ik op die rustmomenten niet écht rust nam. Ik bleef maar piekeren over werk, over meer verdienen, over meer mailtjes sturen, over meer projecten starten. Oh, en heb ik gezegd dat ik hiernaast ook nog een studie deed? Ik studeerde (nu nog) bij een tweewekelijkse studie tot psychosociaal therapeut. Dat is dus ‘maar’ één keer in de twee weken les, maar het is ook een volledige lesdag met huiswerk en inzichten die de volgende twee weken blijven hangen.  

De tweede reden voor het weinig verdienen is dat al mijn projecten vanuit het niets zijn gestart. Ja, ik heb veel workshops kunnen geven en het gevraagde uurloon daarmee verdiend. Maar de workshops waren gloednieuw. Na elke les van een uur (dus dan kregen we voor een uur betaald) hadden we zo’n twee uur voorbereidingstijd en vier uur aanpassingstijd achteraf (dus zes onbetaalde uren). Ook was het lastig om animo te vinden voor de workshops die we gaven. We hebben onze workshops op leuke plekken kunnen geven, maar we kregen voornamelijk een ‘nee’ te horen. We konden nergens een plek vinden waar we acht uur per dag workshops konden geven. En dat is maar één van de projecten die ik had opgezet. Twee van mijn projecten hebben nooit een cent verdiend, en hebben alsnog tientallen uren werk gekost. 

‘Chronische stress’ is een begrip wat enorm herkenbaar is voor mij. Stress is voor mij een soort houvast in het leven. Als ik me nou overal zorgen over maak, dan kan ik overal controle over houden. Dat is veilig. Als klein kind had ik grote verwachtingen van mezelf, en rond mijn twaalfde besloot ik dat ik drie grote dingen voor mijn zestiende bereikt zou moeten hebben: wereldberoemd zijn, een boek schrijven en een vaste relatie hebben. Zoals je misschien wel kan begrijpen heb ik geen van die doelen bereikt, en ik kreeg er een depressie voor terug. Ik zal voor nu niet al te veel details geven over die tijd, behalve dat depressie er bij mij voor zorgde dat ik al mijn verantwoordelijkheden wilde laten gaan. Ik wilde niks meer, durfde niks meer, kon niks meer. Nadat ik uit de depressie wist te stappen wilde ik dus nog maar één ding: zoveel mogelijk doen. Ik was eindelijk uit de rotheid en wilde mijn leven starten. Ik pakte mijn oude doelen van toen ik twaalf was, gewoon weer uit de kast. 

Het zal je dus vast niet verbazen als ik zeg dat ik al sinds mijn veertiende moe ben. En dan bedoel ik niet ‘ik heb slecht geslapen, drie koppen koffie er in en ik kan wel weer’ moe, ik bedoel ‘ik val tijdens gesprekken in slaap en ben zo uitgeput dat ik niet meer kan lopen’ moe. Ik ben naar alle soorten doktoren geweest. Van de normale huisarts en ziekenhuis met testen naar bepaalde allergieën, infecties en ziektes naar de alternatieve zorg met haptotherapeuten, orthomoleculair artsen, acupuncturisten en mesologen. Conclusie: niemand heeft ook maar enig idee waarom ik zo moe ben. En ze hebben van alles geprobeerd. Het zou aan mijn dieet liggen, het zou aan mijn slaap liggen, het zou aan mijn supplementen liggen, het zou aan de pil liggen. Niks hielp. Na het zoveelste traject met bloedprikken en tests belde mijn huisarts me op en zei: 'Het kan alleen nog maar het chronische vermoeidheidssyndroom zijn.’ 

ME/CVS of chronische vermoeidheidssyndroom is in mijn ogen zo’n beetje het prikkelbare darm syndroom van buikproblemen. Er is geen behandeling en het is een breed begrip. Ik heb niet veel met dat belletje van mijn huisarts gedaan, want wat nou als het helemaal niet zo erg is als ik denk? Wat als die diagnose ervoor zorgt dat ik geen baan zal krijgen later? Ik kreeg het belletje in april 2022, net voordat ik mijn eindexamen op het conservatorium moest doen. Ik had dus niet kunnen zeggen of ik CVS had. Ik herkende alle symptomen, maar ik stond ook onder chronische stress. Little did I know, dat chronische stress voor een andere ziekte zou gaan zorgen. 

Het begon in juli 2023. Ik had net een sollicitatiegesprek achter de rug en werd door mijn vriend opgehaald om twee weken in het huis van mijn ouders in Friesland vakantie te houden. Twee volle weken waarin mijn agenda (voornamelijk) leeg was en ik eindelijk rust kon nemen… of nou ja, ik was van plan om familie te bezoeken, uitjes te doen, mijn doel van aantal boeken per jaar lezen te halen (vijftig boeken per jaar, liefst meer natuurlijk), elke dag minimaal een uur te wandelen en elke dag een nieuw recept te maken. Mijn verwachtingen en stress plakte ik niet alleen maar op mijn werkleven, het kwam overal terug. Eenmaal aangekomen in Friesland begon het: migraine. Hoofdpijn en migraine zijn voor mij de grootste seinen dat mijn lichaam klaar is en dat ik rust moet nemen. Sinds 2018 negeerde ik die seinen en nam ik bijna dagelijks een paracetamol of excedrin. Ook tijdens deze vakantie probeerde ik het te negeren. Ik lag voornamelijk met een washandje op mijn ogen in een donkere kamer, maar forceerde mezelf toch een paar boeken te lezen en mijn familie te bezoeken. Wat moest ik anders, rust nemen?? Dat deed ik toch? Aan mijn eigen verwachtingen voldoen en verder ‘vrij’ hebben was rust genoeg. Nou, niet dus.  

Tijdens optredens zong ik op automatische piloot en kreeg ik zwarte puntjes voor mijn ogen, ik kreeg op de meest rare momenten huilaanvallen en kwam niet meer uit mijn woorden. Ik was alleen maar boos op mijn vriend en ik bleef zweetaanvallen en hartkloppingen krijgen. Ik was bang voor alles, van geluiden in mijn huis tot mensen op straat. Doorslapen lukte niet door de nachtmerries en extreem realistische dromen. Ik kreeg een hoge piep in mijn oren en mijn lichaam wilde niet meer goed bewegen. Echte burn-out verschijnselen die mij niet eens vreemd waren. Ik had namelijk in 2019 ook al zoiets meegemaakt. Destijds noemde ik dat ‘overspannen’, maar ook toen kon ik soms mijn bed niet uit omdat mijn lichaam niet meer kon bewegen. En wat dan? Het enige wat ik kon doen: overal mee stoppen. Mijn nieuwe baan afgewezen, mijn studie on hold gezet, alle afspraken met vrienden gecanceld. En dan op de bank gaan zitten en hopen dat je snel genoeg rust krijgt. Want dat bleef het de eerste paar maanden. Complete frustratie, mijn lichaam was zo moe dat ik dagen de deur niet uit kon. Een tandartsafspraak was funest. Mijn vriend moest alles voor me doen, en gelukkig deed hij dat met alle liefde.  

Het accepteren dat je een burn-out hebt is het allermoeilijkste. Ik zag het als acceptatie dat ik het dus niet kon, dat ik waardeloos was. Mijn ‘officiële’ acceptatie was in augustus 2023. Google vertelde me dat ik me na een maand of zes wel beter zou voelen, maar na acht maanden was ik nog geen stap verder. Dit is ook omdat de winter zwaarder viel dan verwacht en omdat ik ben gaan solliciteren terwijl ik nog zeker niet beter was. Ik vroeg weer te veel van mezelf. En zelfs nu, ongeveer een jaar en drie maanden na de officiële acceptatie, zit ik er soms nog helemaal doorheen. Ik studeer weer, ik heb een baan van acht uur per week. Ik ben begonnen met rijlessen en ben natuurlijk vrijwilliger bij de Stadsreporters. Ik ben een Etsy winkeltje begonnen, want één van de dingen die mij rust gaf tijdens de burn-out was haken, dus ben ik gaan haken als een malle. Ik sta in december op een paar markten en verkoop af en toe een knuffeltje. Ik zing, maar ik doe er even niks mee. In september had ik nog wat optredens, en ik probeer de motivatie te vinden om weer meer met muziek te doen. Als ik het zo opschrijf doe ik meer dan genoeg, maar ik wil eigenlijk veel meer. Ik wil zangles geven en muziek uitbrengen. Ik wil optreden, schrijver zijn en meer doen met mijn haakwerk. 

Maar oké, wensen ernaast gelaten, hoe heb ik mezelf zover gekregen dat ik weer dingen kon doen? Dit is wat ik deed: ik was streng met mezelf. Het doorzettingsvermogen dat ik altijd had om keihard te werken had ik overgezet in keihard beter worden. Het moest niet snel, maar het moest wel. Ik had een lijst gemaakt van dingen die me hielpen om rust te nemen. Yoga, mediteren, schrijven in een dagboek, gezond eten, genoeg slapen (maar niet te veel), sporten (als het lukte, en iets wat ik écht leuk vond om te doen), wandelen, mijn energie-level bijhouden en het o zo belangrijke: me vervelen. Gewoon zitten en voor me uit staren. Hond op schoot en maar even niks doen. Na een tijdje merkte ik dat die energie weer terug kwam, na ongeveer elf maanden. Toen begon ik meer van mezelf te vragen en die hulpmiddelen weer te laten vallen. Ik probeer ze weer op te pakken, het lukt op het moment niet goed. En dat is ook oké, het is even zo. In het laatste jaar had ik enorm veel ruimte om te nemen, en die ruimte is de laatste paar maanden geslonken. 

Burn-out is voor iedereen anders en heeft voor iedereen een andere reden. Ik zei het net al, maar voor mij was de grootste reden voor de burn-out dat ik mezelf graag veilig wilde houden. Veel werken = veel controle en goed genoeg zijn = veilig. Dit heeft ook allerlei redenen die teruggaan naar mijn kindertijd die nu niet belangrijk zijn, ook al heb ik tijdens de burn-out wel hele belangrijke stappen gezet om mezelf veiliger te laten voelen. Iedereen heeft zo een reden om in een burn-out te vallen. Het is niet jouw schuld, het is niemands schuld. 

En dan nu het beste advies dat ik heb gekregen in dit hele proces: ik heb deze burn-out gekregen vanuit liefde voor mezelf. Klinkt misschien als een gekke zin, maar laat me het even uitleggen. Ik push mezelf en vergelijk mezelf en vind mezelf niet goed genoeg. Dat doe ik vanuit negatieve overtuigingen. De reden dat ik me zo voel is omdat ik me niet veilig voel. Dus wat doet mijn brein voor me? Het creëert een beschermingsmechanisme waardoor ik wel veilig ben. En dat mechanisme is die negatieve overtuigingen zoals het me niet goed genoeg voelen. Niet een heel handig mechanisme met foute overtuigingen, maar wel een manier om mezelf levend te houden. Ergens heb ik geleerd dat het goed is om deze foute overtuigingen te hebben om mezelf te beschermen, en die fout is niemands schuld. Ik ben mezelf alleen maar aan het beschermen, en die bescherming komt alleen maar voort uit liefde voor mezelf. Misschien krom gezegd, maar toen ik het zo kon zien, kon ik de burn-out en mijn eigen koppige persoonlijkheid met veel zachtere ogen bekijken. De negatieve gedachten die me tegen zitten en stress geven voelen nu meer als een gevolg van iets waar ik niks aan kon doen. Ik mag mezelf gaan laten zien hoe ik wel van mezelf wil houden. En jij mag dat ook.  

Dit advies komt trouwens van mijn stiefvader, een hele intelligente man en geweldige therapeut. Ik heb veel geluk met de hulp en liefde die ik om me heen had in dit proces, en dat gun ik iedereen die ook in zo’n proces terecht komt. Daarom nog even deze oproep: Herken jij je in mijn verhaal en wil je er graag over praten? Heb je iemand nodig om een keer een kop thee mee te drinken, ongeacht je situatie? Neem dan contact met me op via het formulier van de Stadsreporters: https://destadsreporters.nl/contact/  

Oh, en als een toekomstige werkgever dit leest: laat het feit dat ik een burn-out heb gehad je niet denken dat ik niet aanneembaar ben. Laat het een getuigenis zijn van hoe hard ik kan werken, en hoe hard ik mezelf heb leren kennen. Ik zal goed op mezelf letten.